ΑΦΑΣΙΑ

Τι είναι η αφασία;

Η αφασία είναι πάθηση που επηρεάζει την επικοινωνία και χαρακτηρίζεται από την απώλεια της ικανότητας του ατόμου για ομιλία ή για λόγο. Συνεπώς, δεν μπορούν όλες οι αφασίες να χαρακτηρισθούν ως διαταραχή στην ομιλία. Επίσης, μπορεί να συνοδεύονται και από απώλεια της ικανότητας κατανόησης του προφορικού ή/και του γραπτού λόγου. Τέλος, η αφασία μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή.

Που οφείλεται;

Η αφασία οφείλεται σε βλάβες στο λοβό του εγκεφάλου που έχει τον κύριο ρόλο για τον λόγο. Είναι αποτέλεσμα δηλαδή εγκεφαλικής βλάβης. Η αιτία της εγκεφαλικής βλάβης είναι συνήθως αγγειακές επιπλοκές, οι οποίες καταλήγουν σε εγκεφαλικό, εγκεφαλική αιμοραγία, εγκεφαλικό έμφρακτο ή αποπληξία. Άλλες αιτίες είναι κάποιο τραύμα στον εγκέφαλο (συνήθως μετά από κάποιο ατύχημα) και όγκος στον εγκέφαλο.

Ποια τα είδη της αφασίας;

Τα είδη της αφασίας είναι τα εξής:

  • Κινητική αφασία ή αφασία Broca
  • Αισθητική αφασία ή αφασία Wernicke
  • Ολική αφασία
  • Αφασία αγωγιμότητας
  • Αμνησιακή αφασία
  • Αισθητική διαφλοιώδης αφασία
  • Κινητική διαφλοιώδης αφασία

Κινητική αφασία ή αφασία Broca

Πήρε την ονομασία της (Broca), από τον άνθρωπο που παρατήρησε και περιέγραψε πρώτος τα χαρακτηριστικά εκδήλωσης. Το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της μορφής είναι η έλλειψη της ικανότητας του ασθενή να μιλήσει, μολονότι καταλαβαίνει την ομιλία των άλλων. Η βλάβη παρουσιάζεται στο κέντρο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την κίνηση του μηχανισμού άρθρωσης. Ο ελεύθερος λόγος παρουσιάζει έντονη διαταραχή στη ροή, δυσκολεύεται δηλαδή να αρθρώσει μία λέξη. Η ικανότητα της γραφής και ανάγνωσης εξαρτάται από το εύρος της βλάβης που έχει προκληθεί. Όταν η αφασία είναι κινητική, υπάρχει δηλαδή δυσκολία στην άρθρωση των λέξεων, η παρέμβαση έχει ως κύριο στόχο να κινητοποιήσει τον ασθενή να αρχίσει να μιλάει.

Αισθητική αφασία ή αφασία Wernicke

Πήρε την ονομασία της (Wernicke), από τον άνθρωπο που παρατήρησε και περιέγραψε πρώτος τα χαρακτηριστικά εκδήλωσης. Έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την έλλειψη της ικανότητας του ασθενή να καταλάβει την ομιλία των άλλων. Η βλάβη παρουσιάζεται στο κέντρο της κατανόησης του λόγου. Ο ασθενής ενώ ακούει, δεν μπορεί να καταλάβει τις λέξεις ή τις κατανοεί λανθασμένα, σαν να ακούει μια ξένη γλώσσα. Ο προφορικός λόγος έχει ροή αλλά οι λέξεις δεν βγάζουν νόημα. Χρησιμοποιεί δηλαδή ανύπαρκτες λέξεις χωρίς ο ίδιος να έχει συναίσθηση ότι οι λέξεις αυτές που προφέρει δεν υπάρχουν. Ξεχνάει ονόματα αντικειμένων ή προσπαθεί να τα περιγράψει με ανύπαρκτες λέξεις. Επίσης, στην γραφή και την ανάγνωση παρατηρούνται έντονες διαταραχές με παραλείψεις ή αλλαγή στην θέση των γραμμάτων και των συλλαβών. Βασικός στόχος των ασκήσεων για την αισθητική αφασία είναι να βοηθήσουν τον ασθενή να αναγνωρίζει και να κατονομάζει αντικείμενα.

Ολική αφασία

Στην ολική αφασία, η βλάβη εντοπίζεται τόσο στο κέντρο της έκφρασης, όσο και στο κέντρο της κατανόησης του λόγου. Συνυπάρχουν δηλαδή τα δύο είδη, κινητική και αισθητική αφασία, με αποτέλεσμα η επικοινωνία να είναι πολύ δύσκολη εώς αδύνατη.

Αφασία αγωγιμότητας

Η αφασία αγωγιμότητας, έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό την δυσκολία στην συνεργασία του κέντρου της κατανόησης του λόγου με το κέντρο της έκφρασης της ομιλίας, με αποτέλεσμα ο λόγος ναι μεν να έχει ροή, αλλά ο ελεύθερος λόγος (ομιλία), η συνομιλία και η επανάληψη λέξεων να εμφανίζουν φωνολογικές διαταραχές και ακατάληπτη ομιλία.

Αμνησιακή αφασία

Η μορφή αυτή χαρακτηρίζεται από την έντονη τάση του ασθενή να ξεχνάει και να μην μπορεί να ονομάσει αντικείμενα, αλλά μπορεί να περιγράψει την χρήση τους. Θεωρείται ήπια μορφή αφασίας και με καλή πρόγνωση.

Αισθητική διαφλοιώδης αφασία

Χαρακτηριστικό αυτής της αφασίας, είναι ότι ο ασθενής δεν θυμάται τις ονομασίες από αντικείμενα που θέλει να προφέρει, ενώ δεν μπορεί και να κατανοήσει λέξεις που μπορεί να επαναλάβει

Κινητική διαφλοιώδης αφασία

Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της αφασίας, είναι η αδυναμία του ασθενή να ενώσει λέξεις ώστε να έχει καλή ροή λόγου. Ο ασθενής μπορεί να ονομάσει πιο είναι το αντικείμενο που του δείχνουν αλλά δεν μπορεί να σχηματίσει πρόταση.

Πώς μπορώ να βοηθήσω ένα άτομο με αφασία;

  • Να μιλάς αργά και με απλές προτάσεις
  • Δώσε μία πληροφορία κάθε φορά
  • Να μιλάς για συγκεκριμένα πράγματα και όχι αφηρημένα
  • Να του δώσεις χρόνο να κατανοήσει τι είπες
  • Όταν μιλάς, να δείχνεις ταυτόχρονα και με τα χέρια σου αυτό που θέλεις να πεις
  • Να του προτείνεις εναλλακτικές λέξεις όταν δυσκολεύεται να εκφραστεί
  • Μην επιμένεις όταν δυσκολεύεται έντονα
  • Επιβράβευσε τις προσπάθειές του
  • Προσπάθησε να περιορίζεις τους γύρω ήχους όταν μιλάς

Τι δεν πρέπει να κάνω

  • Να πατρονάρεις ή να μιλάς αφ΄υψηλού
  • Να υψώνεις τη φωνή σου νομίζοντας ότι θα σε καταλάβει
  • Να μιλάς σαν να μην είναι παρών
  • Να μιλάς σε περιβάλλον με θορύβους ή μπροστά στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο
  • Να μιλάς πολύ γρήγορα
  • Να αλλάζεις γρήγορα θέμα συζήτησης

Κύριοι στόχοι λογοθεραπευτικής παρέμβασης

  • Αξιοποίηση των δυνατοτήτων επικοινωνίας του ατόμου
  • Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
  • Εκπαίδευση σε εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας
  • Επαναφορά ικανοτήτων κατανόησης και έκφρασης του λόγου
  • Βελτίωση άρθρωσης
  • Αντιμετώπιση προβλημάτων μάσησης και κατάποσης
  • Ενίσχυση της ικανότητας του ατόμου να φέρει εις πέρας καθημερινές δραστηριότητες (διαχείρηση χρημάτων, μετακινήσεις, κοινωνικές επαφές)

Γιαννόπουλος Μάριος Χρύσανθος,

Λογοθεραπευτής

Επιστροφή στα Άρθρα