Η λέξη παιχνίδι ή παίγνιο είναι παράγωγη της λέξης παιδί και κατά συνέπεια άμεσα συνδεδεμένη με τα παιδιά. Έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική γλώσσα και σημαίνει ΄΄’ότι ανήκει ή ό,τι αναφέρεται στο παιδί΄΄(i.Huizing,1989, σελ.51). Τα παράγωγά της λέξης χρησιμοποιούνταν για να δηλώσουν όχι μόνο τα παιχνίδια των παιδιών αλλά και κάθε είδος παιχνιδιού. Παιχνίδι σήμαινε ξεγνοιασιά, χαρά, ευτυχία, ανεμελιά. Είναι όμως δύσκολο να ορίσουμε σε μια πρόταση αυτό που ακριβώς είναι παιχνίδι καθώς είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές πράξεις και διαδικασίες. Ο Παπαδόπουλος στο βιβλίο του περιγράφει τη συνθετότητα του παιχνιδιού λέγοντας ΄΄Είναι ένα σύνθετο και πολύμορφο φαινόμενο που περιλαμβάνει πολύ διαφορετικές πράξεις και εκδηλώσεις΄΄ (ii.Παπαδόπουλος, 1991, σελ. 113).

  Στις μέρες μας, καθώς οι κοινωνίες εξελίσσονται, το παιχνίδι δεν αποτελεί απλά έναν τρόπο για να διασκεδάζει το παιδί, αλλά έναν τρόπο διδαχής και εκμάθησης, το λεγόμενο παιδαγωγικό παιχνίδι. Το παιδαγωγικό παιχνίδι στοχεύει βέβαια στην χαλάρωση και αποσυμπίεση του ατόμου, αλλά συγχρόνως και στην διδαχή. Το παιδαγωγικό παιχνίδι δεν είναι μόνο εκείνο που διαδραματίζεται κατά τη σχολική διαδικασία, αλλά μπορεί να λάβει χώρα οπουδήποτε και με πολλούς τρόπους.

  Είναι χρήσιμο να δούμε πως μπορεί το παιχνίδι να ενσωματωθεί μέσα στην τάξη και να χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε να ωφελήσει τα παιδιά. Ο δάσκαλος μπορεί να παρωθήσει το παιδί να διαβάσει και να ενδιαφερθεί για να μάθει. Σε κάθε μαθησιακή δραστηριότητα μπορεί να ενσωματώσει στοιχεία παιχνιδιού.

  Αρχικά, αυτό που θα κάνει ένα παιχνίδι λειτουργικό, είναι το μέγεθος της τάξης και η σωστή τοποθέτηση των θρανίων. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης τα ευχάριστα χρώματα, οι εικόνες, οι φωτογραφίες, τα βιβλία, τα παραμύθια, μια απλή γωνιά ξεκούρασης, κουρτίνες με χαρούμενα χρώματα. Τα χρώματα ιδιαίτερα που θα πρέπει να προτιμώνται είναι το γαλάζιο και το ανοιχτό πράσινο, καθώς ενδείκνυνται για περισσότερη συγκέντρωση προσοχής, διέγερση ενεργητικότητας και καθυστέρηση κόπωσης των ματιών. Βασική προϋπόθεση είναι και το καλό ψυχοπαιδαγωγικό κλίμα της τάξης, η καλή σχέση δασκάλου και μαθητή. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι πως ακόμα και μια εικόνα, ή μια πηγή σε ένα σχολικό εγχειρίδιο, μπορεί να δημιουργήσει μια ευχάριστη συζήτηση και τρόπο αποσυμπίεσης του μαθητή.

  Ο δάσκαλος πρέπει να συνειδητοποιήσει ο ίδιος την αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικού μέσου. Αφού συμβεί αυτό οφείλει να αναζητήσει τις δυνατότητες και τις ανάγκες των παιδιών και να προσαρμόσει το παιχνίδι στις ιδιαιτερότητες τους. Τα παιδιά σε καμία περίπτωση δεν προτιμούν ένα μάθημα στείρο και σοβαρό μέσα στην τάξη. Το παιχνίδι είναι θα λέγαμε ένας τρόπος παρώθησης των παιδιών, ένα ισχυρό κίνητρο για μάθηση΄΄ για αυτό είναι παρωθητικά ορθόν να μη λείπουν τέτοιες δραστηριότητες από την καθημερινή διδασκαλία΄΄(ix.Τριλιανός, 2002, σελ.117).

  Στα σχολικά εγχειρίδια όλων των τάξεων υπάρχει έκδηλη προσπάθεια ενσωμάτωσης παιχνιδιών και δραστηριοτήτων. Σταυρόλεξα, ακροστιχίδες, κατασκευές, ζωγραφιές, εικόνες υπάρχουν σε κάθε διδακτική ενότητα. Παρόλα αυτά τα παιδιά διαμαρτύρονται πως τα βιβλία παραμένουν βαρετά και κουραστικά, αποδεικνύοντας έτσι πως η θέση του παιχνιδιού δεν είναι αυτή που αρμόζει στη παιδαγωγική διαδικασία.

Τα μαθηματικά παιχνίδια

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις κάρτες του εμπορίου ή να φτιάξουμε τις φιγούρες με δικά μας χαρτονάκια τα οποία θα διακοσμήσουν τα παιδιά όπως θέλουν. Ποιο παιχνίδι επιλέγουμε να παίξουμε εξαρτάται από τους διδακτικούς μας στόχους και ανάλογα μπορούμε να επινοήσουμε ή να τροποποιήσουμε ήδη γνωστά παιχνίδια όπως αγωνία, τρίλιζα. Συνεχίζοντας, υπάρχουν και άλλα είδη παιχνιδιών που μπορούν να κάνουν το μάθημα των μαθηματικών πιο ευχάριστο, όπως είναι το ντόμινο με κλάσματα .Τα περισσότερα παιδιά ξέρουν να παίζουν ντόμινο και έτσι μέσα από το παιχνίδι θα κατανοήσουν τα κλάσματα και θα δείχνουν ενδιαφέρον όταν θα πρόκειται να ξαναπαίξουν το παιχνίδι αυτό. Ακόμα υπάρχει το παιχνίδι της προπαίδειας. Στο παιχνίδι αυτό κόβουμε σε χαρτόνια τους αριθμούς και τα αποτελέσματα των πολλαπλασιασμών. Τα κολλάμε στον πίνακα και ζητάμε από τα παιδιά να μας βρουν τα αποτελέσματα των πράξεων. Έτσι η προπαίδεια γίνεται σταδιακά εύκολη για τα παιδιά. Σημαντικά παιχνίδια είναι τα κουίζ και τα παζλ καθώς προκαλούν θα λέγαμε τα παιδιά να βρουν τις λύσεις και αυτό τα κάνει ακόμα πιο προσιτά. Ακόμα και όταν αφηγούμαστε ένα παραμύθι, μπορούμε να προσθέτουμε ορισμένες αριθμητικές λεπτομέρειες.

Γλωσσικά παιχνίδια

Σκοπός μας είναι τα παιδιά να αισθανθούν ότι το γράψιμο δεν είναι συνώνυμο με την αγγαρεία και την αποτυχία αλλά αντίθετα είναι αυτό που μπορεί να κάνει τα παιδιά να φτάσουν να ευχαριστιούνται το μάθημα της γλώσσας αν γίνει με τον κατάλληλο τρόπο.Τα σταυρόλεξα και οι γρίφοι, οι σπαζοκεφαλιές, αναπτύσσουν την δημιουργική σκέψη του παιδιού και του κινούν το ενδιαφέρον. Επιπλέον, υπάρχει και το παιχνίδι με τι εικόνες. Οι μαθητές παρατηρούν τις εικόνες και μπορούν να μαντεύουν κρυμμένο τμήμα της εικόνας ,να την περιγράψουν γραπτά ή προφορικά, να βρουν ένα τίτλο για την εικόνα και ακόμα να θέτουν ερωτήσεις σε άλλους για την εικόνα. Οι εικόνες αποτελούν σημαντικό μέσο για την ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης. Παράλληλα, τα αστεία και τα αινίγματα κατά την διάρκεια του μαθήματος μπορούν να δημιουργήσουν με την σειρά τους ένα παιγνιώδες κλίμα στην τάξη, ενώ και οι ερωτήσεις που κάνει ο δάσκαλος μπορεί να δημιουργήσουν ευχάριστο κλίμα.

  Επιλογικά, το παιχνίδι είναι ένα σημαντικό, μορφωτικό, ηθοπλαστικό μέσο που συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του παιδιού και  εμπλουτίζει τα παιδιά με επιδεξιότητα, ενδυνάμωση, ισορροπία.

Βιβλιογραφία:

Ατωνιάδης, Α. (1994), Το παιχνίδι (Αθήνα: Τόπος)

Παπαδόπουλος Ν., (1991),Ψυχολογία: σύγχρονα θέματα: σπουδές, εφαρμογές, κοινωνικοποίηση, παιχνίδι, μάθηση, επιθετικότητα, ωριμότητα, κληρονομικότητα, περιβάλλον, προσωπικότητα, εφηβεία, πειθαρχία, αυτοχειρία, ναρκωτικά, Αθήνα

Τριλιανός, Θ. (2002) Η παρώθηση του μαθητή για μάθηση, (Αθήνα: Διάδραση)

Huizing G. (1989), Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ (Μετάφραση: Στέφανος Ροζάνης, Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος), (Αθήνα: Γνώση).Ατωνιάδης, Α. (1994), Το παιχνίδι (Αθήνα: Τόπος)

ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ