Τα όρια λειτουργούν προληπτικά με στόχο να προβλέψουν τι θα συμβεί μετά από μια ενδεχόμενη παραβίαση τους. Προλαβαίνουν τις δυσάρεστες καταστάσεις και συγκρούσεις, δεν προκαλείται θυμός και έντονες συγκρούσεις. Δεν απειλούν τη συναισθηματική ασφάλεια στις σχέσεις καθώς τίθενται μέσα σε μια ατμόσφαιρα αγάπης, αποδοχής και σεβασμού. Είναι μια συνεχής μαθησιακή διαδικασία που βοηθάει τα παιδιά να αποκτήσουν σταδιακά εσωτερικό έλεγχο και τα βοηθούν στην ομαλή κοινωνικοποίηση τους και του διδάσκουν την ανάγκη να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο τι απαιτεί από τους άλλους και πώς ανταποκρίνεται σε όσα απαιτούν οι άλλοι από αυτό.Καλλιεργείτε με αυτόν τον τρόπο η υπευθυνότητα μέσω της προσωπικής λήψης αποφάσεων. Ο ενήλικας ενθαρρύνει το παιδί να λύνει μόνο του τα προβλήματά του, αποφεύγοντας να το προστατεύει και χωρίς να παίρνει την ευθύνη για τα πράγματα που αφορούν στον ίδιο. Παρακινεί έτσι το παιδί να παίρνει μόνο του αποφάσεις και να δοκιμάζει τη σχέση των πράξεων του και των συνεπειών τους.Η οριοθέτηση στη συμπεριφορά τωνπαιδιών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της χρήσης των φυσικών και λογικών συνεπειών, μια τεχνική πουστοχεύει στην ενθάρρυνση της συνεργατικής συμπεριφοράς, χωρίς τη χρήση αμοιβής ή τιμωρίας.
Γιατί δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την τιμωρία και την ανταμοιβή;
Τόσο η τιμωρία, όσο και η ανταμοιβή είναι ένας άμεσος τρόπος για να ανταποκριθεί το παιδί μας σε αυτό που του ζητάμε. Είναι ένας εύκολος τρόπος, ακριβώς γιατί έχει συνήθως άμεσο αποτέλεσμα. Όμως, ηχρήση ανταμοιβής και τιμωρίας έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί και στην σχέση του παιδιούμε τον γονιό. Το παιδί πειθαρχεί στην τιμωρία επειδή φοβάται τις συνέπειες. Ακόμα και όταν οισυνέπειες δεν είναι τόσο δραστικές (π.χ. σωματική ή λεκτική βία), αλλά πιο ήπιες (π.χ. time-out) το παιδίαισθάνεται ότι δεν το αγαπάμε και δεν το αποδεχόμαστε.Αυτό το συναίσθημα καταγράφεται μέσα τουκαι το ίδιο προσπαθεί να γίνει υπάκουο, ώστε να μην αισθάνεται άγχος ότι θα χάσει την αγάπη και τηναποδοχή των γονιών του. Παράλληλα, εσωτερικεύει αίσθημα ντροπής, το οποίο πλήττει τηναυτοπεποίθησή του. Τέλος, τοπαιδί «εκπαιδεύεται» να γίνει ένας υπάκουος ενήλικας που στερείταιπρωτοβουλίας, διεκδικητικότητας, κριτικού πνεύματος και ικανότητας να επηρεάζει θετικά τοπεριβάλλον. Στην περίπτωση της ανταμοιβής, το παιδί πειθαρχεί γιατί ξέρει ότι έχει κάτι να κερδίσει.
Επομένως, εκπαιδεύεται να σκέφτεται με ιδιοτέλεια και να κάνει κάτι μόνο όταν είναι προς το συμφέροντου. Ο στόχος είναι το παιδί να μάθει να επιλέγει το αγαθό επειδή το αξιολογεί ως τέτοιο και όχι από τονφόβο των ποινών ή από την προσδοκία του κέρδους.
Τι είναι η μη τιμωρητική πειθαρχία; Ο γονιός να μπορεί να αναγνωρίζει την ανάγκη του παιδιού, να βρίσκει γιατί το παιδί του έχει αυτή τησυμπεριφορά κάθε φορά, να αναγνωρίζει τη δική του ανάγκη στην συγκεκριμένη περίσταση και ναπροσπαθεί να βρίσκει λύσεις που να συμπεριλαμβάνουν τις ανάγκες και των δύο. Αυτό είναι πολλέςφορές δύσκολο, αλλά είναι ένας τρόπος που βοηθά τα παιδιά να εμπεδώσουν δημοκρατικό πνεύμα καιαξίες και σεβασμό στις δικές τους ανάγκες και στις ανάγκες των άλλων.Πώς μαθαίνουμε την πειθαρχίασε ένα μικρό παιδί;Καταρχήν, επιδιώκουμε να προλάβουμε την άρνηση συνεργασίας ή την έλλειψηπειθαρχίας. Με τα μικρά παιδιά (έως τριών ετών περίπου) κάνουμε τη δραστηριότητα να είναιδιασκεδαστική σαν παιχνίδι και προσφέρουμε επιλογές, ώστε το παιδί να αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχοκαι δεν του επιβαλλόμαστε. Παράλληλα, εξηγούμε τους λόγους για τους οποίους θέλουμε το παιδί νακάνει κάτι ή γιατί δεν του επιτρέπουμε να κάνει κάτι, χωρίς να υποτιμούμε την ικανότητά του νακατανοήσει ακόμα και αν είναιπολύ μικρό.Με τα μεγαλύτερα παιδιά, τι κάνουμε;Συνεχίζουμε ναχρησιμοποιούμε το παιχνίδι και την προσφορά επιλογών. Προσφέρουμε ποιοτικό χρόνο στο παιδί μας καισυνδεόμαστε μαζί του μέσα από το παιχνίδι. Όταν είμαστε σε σύγκρουση αναγκών δεν χρησιμοποιούμεανταμοιβές και τιμωρίες, αλλά εμπλέκουμε το παιδί στην εύρεση λύσεων που να μπορούν ναικανοποιήσουν τις ανάγκες όλων. Έτσι, η διαδικασία είναι καρποφόρα και από την άποψη ότι το παιδίαπό μικρό μαθαίνει να επιχειρηματολογεί, να υποστηρίζει τη θέση του και να βρίσκει λύσεις που ναεμπεριέχουν και τις ανάγκες των άλλων, δηλαδή το παιδί εκπαιδεύεται να έχει ενσυναίσθηση. Η αποδοχήτου κλάματος και των εκρήξεων οργής προλαμβάνει προβλήματα πειθαρχίας. Επίσης, τα παιδιάακολουθούν ευκολότερα και με μεγαλύτερη προθυμία κανόνες, στη δημιουργία των οποίων έχουνσυμμετάσχει και τα ίδια. Π.χ. μέσα από οικογενειακές συναντήσεις και συμβούλια.